Verlies, rouw & haptonomie

Rouw is de natuurlijke reactie van verlies
Rouw gaat over dat wat je dierbaar was, wat je bent verloren en waar je gedwongen bent zonder te leven. Verlies door scheiden, overlijden, dementie, ontslag, ongewenste kinderloosheid… Maar ook verlies van (t)huis, van land, van idealen. Het is geen probleem want het is er niet meer. Problemen kun je oplossen en verlies is een gegeven, onomkeerbaar. En dan gaat de tijd verder, de dagen vullen zich en de wereld draait rond jou en je leegte, je gat, jouw pijn en jouw gemis. Niet oplosbaar maar wel in beweging te brengen

Verbreken van zinderende stiltes
Het beleven van rouw gebeurt vaak omhult door stiltes.  De omgeving weet niet goed hoe te reageren, wat te zeggen, wat te doen? Stiltes lijken uitweg. Voor jou of voor je omgeving?
Het isoleren en negeren is vaak een gevolg van de onkunde om het verlies te bespreken en te delen. Wat kunnen ze zeggen? Wat doet goed en wat moet men vooral niet zeggen!
Wat wil jezelf, deel je zelf? Heb je al woorden of is het nog chaos in wat ooit een geheel was?

Rouw kent geen verkorte weg
Van de pijn weg bewegen is menselijk en lijkt een goede oplossing in het moment.
De pijn is vaak ondragelijk en afleiden, omleiden, verdoven, weglopen, wegduwen is een (tijdelijke) optie. Het afsluiten van wat te pijnlijk is, is een goede overleving. De pijn heeft uiteindelijk wel ruimte nodig, als de tijd rijp is. Als we de pijn niet belichten, niet traceren waar deze zich bevindt in je lijf en leden, hoe de pijn zich manifesteert in de nacht en in de dag, dan zal het lijden aanblijven en als een boemerang je elke keer onverwacht raken.
Pijn wil gezien en dient gedeeld te worden om het lijden te verminderen en het gemis te verweven in je leven. We zullen nooit leven zonder ons gemis.  Dit blijven voelen maakt dat we kunnen liefhebben wat er niet meer is. ‘ Verdiet heeft liefde en lef nodig’ zegt Uus Knops (psychiater en psychotherapeut)

De dood
Een aantal jaar geleden ben ik mijn dochter verloren aan suicide …. terwijl ik dit schrijf weet ik dat deze zin heftig is op een website waarin rouw verweving de rode draad is van dat wat aangeboden wordt. Een echte dooddoener.
Dit is precies wat er vaak gebeurt bij de dood en hoe we dit beleven. Het is en mag geen gespreksonderwerp zijn om dat het shokkeert, mensen de adem ontneemt, zij met een mond vol tanden komen te staan en dat de rouwende zich schuldig kan gaan voelen en uit zorg het maar inslikt. De rouwende sluit zich af, verbreekt contact en verliest kracht.

‘De dood moet zichtbaar worden, gezien en verhaalbaar. De dood is van iedereen.’ Dit schrijft Erwin Mortier

Verlies en trauma
Wij allen zijn ervaringsdeskundig in het verlies en afscheid. Rouw kent geen gewicht en geen maat; het een is niet erger, zwaarder of pijnlijker dan het ander. Pijn is pijn  zonder oordeel.
Daar waar we leven en ons hechten zit het afscheid inbegrepen. We weten dit en gaan uit van het natuurlijke verloop. Het beeld wat geschetst wordt en zelf graag volgen is; we blijven gezond, als we heel oud zijn sterven we in rust nadat we waardig afscheid hebben genomen. Dat noemen we natuurlijk verlies.
Het leven is anders en kent vele heuvels en dalen waar we telkens afscheid nemen en weer nieuwe ervaringen opdoen. Sommige verliezen (de meeste) zijn dramatisch, tragisch en traumatisch en dan is rouw ook een natuurlijke reactie op verlies en verdient buiten tijd ook de juiste aandacht.
Hulp op maat; luisteren, de pijn belichten en een vorm geven.

Haptonomie
Samen lopen, weer durven verbinden zonder afscheid te nemen maar juist door een lijntje te houden met dat wat er wel is. Contact maken met wat wel kan en mogelijk is. Leren onthechten met behoud van wat er was. Leren onthechten is niet hetzelfde als loslaten en …

Loslaten is anders dan leren vasthouden (Manu Kierse, rouwwetenschapper, Leuven)

De haptonomie helpt mij tijdens mijn eigen rouw. Je eigen lijf, gevoelens en gedachten de ruimte geven, te bevestigen dat het waar is wat je allemaal meemaakt, voelt en ook leren voelen, wat je niet durft te voelen geeft inzicht in jouw lijf en in rouw.
Stil staan bij wat betekent het voor mijn leven nu? Wat blijft er wel, wat kan ik behouden?
Het voelen dat je in de kreuk bent, om daarna stuk-je bij beetje kleine vouwtjes wat terug te vouwen, om weer te zien wat er op het blad staat. Wie was ik ook al weer? De kreukels die blijven en tekenen jou voor t leven. Je bent ook wat je verloren hebt.

Rouw als onderdeel van jouw leven en de mensen met jou.